Logistyka zwrotna ‒ ważny element współczesnego biznesu

Aspekty ekologiczne stają coraz istotniejsze w kontekście wyboru firmy, której produkty chcemy nabywać. Konsumenci są z dnia na dzień bardziej świadomi tego, jak ważne jest nie tylko wykorzystywanie ekologicznych materiałów, ale i rozsądne gospodarowanie odpadami. Naprzeciw oczekiwaniom pojawił się termin, za którym stoją ogromne możliwości, jeśli chodzi właśnie o tę kwestię ‒ logistyka zwrotna. Co to właściwie jest i dlaczego może dawać wiele korzyści w biznesie?

Logistyka zwrotna (z ang. reverse logistics), zwana również logistyką odwrotną lub logistyką odzysku, to dział, który zajmuje się organizacją przepływu produktów i materiałów, ale w kierunku innym niż tradycyjny, bo od klienta do sprzedawcy (dystrybutora) lub producenta. Inna nazwa, która pojawia się w literaturze to logistyka odzysku. Jak można się zatem spodziewać, jej nadrzędnym celem jest przetwarzanie, naprawa, recykling lub po prostu bezpieczna utylizacja produktów zwracanych, uszkodzonych, zużytych lub tych, które już nie są zdatne do wykorzystania (bo np. minął ich termin przydatności). Jak pokazują statystyki, dynamicznie rozwijająca się sprzedaż online wiąże się z coraz większą potrzebą opracowania sensownej i przejrzystej polityki zwrotów, a przez to na znaczeniu

W logistyce zwrotnej będą pojawiały się procesy, które pozwalają odesłać produkt w głąb łańcucha dostaw, a zatem będziemy mieć do czynienia z:

• serwisem i obsługą zwrotów oraz reklamacji,
• kontrolą jakości zwracanych produktów, a także ich segregacją,
• odnową i naprawą produktów, które mają taką możliwość,
• ponowną sprzedażą produktów odnowionych,
• recyklingiem, a jeśli produkt nie nadaje się ani do naprawy, ani do recyklingu ‒ jego utylizacją.

Logistyka zwrotna to dział wielu sektorów przemysłowych. Jak już wspomnieliśmy, jej rola rośnie wraz z popularyzacją zakupów wykonywanych przez Internet. Nie jest to jednak jedyny impuls. Drugim, znaczącym elementem, który wpływa na zwiększenie wartości logistyki zwrotnej, jest coraz większy nacisk, jaki kładzie się na zrównoważony rozwój, który ma sprzyjać naszej planecie.

Gdzie obecnie możemy obserwować logistykę zwrotną w praktyce?

E-commerce

Ta branża niewątpliwie ma spore pole do popisu w kwestii logistyki zwrotnej. Obecne dane pokazują, że w krajach europejskich dokonuje się średnio ponad 30% zwrotów w przypadku zakupów realizowanych online. Wiele firm jednak, aby zachęcić konsumentów do korzystania ze swoich usług, oferuje darmowe zwroty i/lub możliwość zwrotu w wydłużonym terminie (np. do 100 dni po zakupie). Tak robi np. Zalando. Jak się okazuje, to posunięcie świetnie zdaje egzamin.

Motoryzacja

Branża motoryzacja również stawia na logistykę zwrotną. W tym przypadku szczególny nacisk kładziony jest na recykling części samochodowych. Na przykład Volkswagen założył w 2021 roku w fabryce w Niemczech pilotażowy system odzyskiwania cennych surowców (takich jak lit czy kobalt) ze zużytych baterii samochodów elektrycznych. W perspektywie marki, z biegiem lat stopień odzysku materiałów ma sięgnąć aż 90%, choć już teraz działania recyklingowe zmniejszają emisję CO₂ o ok. 1,3 tony na każdy produkowany akumulator!

Elektronika

Producenci elektroniki także płyną z nurtem logistyki zwrotnej. Jedną z ważnych marek, które zdecydowały się wprowadzić do swojej strategii biznesowej program wymiany i recyklingu urządzeń elektronicznych, jest Logitech. Wszystko po to, by promować ochronę środowiska, ale i odzyskiwać cenne surowce, których zasoby na Ziemi są ograniczone. Klienci Logitech mogą bez problemu zwrócić stare urządzenie, które albo zostaje zutylizowane, albo w specjalistycznym zespole zostaje naprawione, odnowione, a następnie jest sprzedawane po bardzo korzystnej cenie.

Fixit jest jedną z firm, które zajmują się serwisowaniem sprzętu i odnawianiem urządzeń, które potencjalnie mogłyby być wyrzucone, co ogranicza zanieczyszczenie środowiska.

Logistyka zwrotna nie jest już tylko marzeniem lub odrębnym projektem wielu biznesów. Stała się ona integralną częścią nowoczesnych łańcuchów dostaw. Oprócz dostaw na linii od producentów do konsumentów produkty muszą zatem pokonać tę drogę raz jeszcze, w odwrotnym kierunku.

Dla firm wdrażających logistykę zwrotną wiąże się ona z koniecznością wprowadzenia efektywnego systemu zarządzania zwrotami. W przypadku globalnych łańcuchów dostaw musi on uwzględniać wiele lokalizacji i ‒ co ważne ‒ rozmaite przepisy prawne odnoszące się m.in. do kwestii recyklingu.

Rozwój handlu internetowego bez wątpienia przyczynia się do tego, że logistyka zwrotna to jedno z kluczowych wyzwań dla współczesnych przedsiębiorców. Muszą oni jednak mieć na uwadze, że wraz z wprowadzeniem logistyki zwrotnej, pojawia się kilka elementów, które również mogą zmienić sposób funkcjonowania firmy.

• Nowe koszty: obsługa zwrotów, szczególnie ta sprawna, może generować spore koszty. Są one związane przede wszystkim z transportem, magazynowaniem, kontrolą jakości, naprawami, a w końcu również z utylizacją produktów.
• Zarządzanie czasem: jaki zwrot może przynieść korzyść firmie? Taki, który szybko zostanie przetworzony. Jest to kluczowe, aby zminimalizować straty, szczególnie w branżach, w których produkty szybko tracą wartość.
• Zrównoważony rozwój: wymagania odnośnie do ekologii stale rosną. Firmy muszą mieć zatem na uwadze wszystkie nowości w tym zakresie, tak aby każdy zaplanowany proces działał zgodnie z obowiązującym prawem.
• Nowe technologie: automatyzacje z wykorzystaniem sztucznej inteligencji to znacząca pomoc w optymalizacji procesów logistyki zwrotnej. Oczywiście wprowadzenie ich do firmy może wiązać się nie tylko z kosztami, ale i z koniecznością przeszkolenia pracowników pod kątem wykorzystania nowych narzędzi.

Mimo że logistyka zwrotna dostarcza firmom sporo nowych wyzwań, przynosi też sporo korzyści. Wśród nich warto zwrócić uwagę na:

• redukcję kosztów ‒ oprócz nowych kosztów operacyjnych pojawiają się też oszczędności. Jak to możliwe? Firmy mają okazję do odzyskania surowców, ale też ponownej sprzedaży odnowionego towaru. Branża elektroniczna jest bardzo dobrym przykładem ‒ tutaj sprzedaż urządzeń refurbished (czyli odnowionych) przynosi zysk na tyle wysoki, że minimalizuje on straty związane ze zwrotami.
• budowanie lojalności klientów ‒ łatwa możliwość zwrotu zakupionego towaru jest jednym z tych czynników, które zachęcają klientów do kolejnych interakcji z danym sprzedawcą. Co ciekawe, aż 64% Polaków (według danych Webcon) rezygnuje z zakupu, jeśli sklep nie oferuje korzystnego systemu zwrotów.
• ochronę środowiska ‒ jest to jednocześnie przyczyna i efekt stosowania logistyki zwrotnej. Zwroty towarów, które następnie są naprawiane i ponownie wprowadzane do obiegu, recykling towarów i odzyskiwanie z nich cennych surowców ‒ to wszystko odciąża znacznie naszą planetę.

Firmy stosujące logistykę zwrotną mogą odnieść korzyści biznesowe, prawne i wizerunkowe. Przyczyniają się również do ochrony środowiska. Zacznijmy od tego, że powtórne wykorzystanie zużytych surowców obniża koszty produkcji, zyskowne jest także ponowne wprowadzenie na rynek urządzeń, które po odnowieniu wciąż nadają się do sprzedaży. Wiedza płynąca z analizy awarii i reklamacji pomaga ponadto w ulepszeniu samych produktów – mówi Mariusz Ryło, CEO Fixit.

Wpisany w logistykę zwrotną recykling ułatwia też spełnienie wymogów prawnych związanych z GOZ. Dzięki niemu firmy będą mogły wypełniać obowiązki wynikające z Zielonego Ładu lub unijnego Rozporządzenia o ekoprojektowaniu, w którym priorytetowo potraktowano branżę elektroniki konsumenckiej. Aktywne zaangażowanie firmy w rozwój gospodarki cyrkularnej przekłada się wreszcie na poprawę wizerunku firmy w oczach klientów, którym zależy na kwestiach ekologicznych – podsumowuje Mariusz Ryło.

Logistyka zwrotna to ważny aspekt gospodarki opartej na zamkniętym obiegu produktów. Dzięki niej produkujemy mniej odpadów, uczymy się wykorzystywać to, co już pozyskaliśmy z surowców naturalnych, a włożony wysiłek owocuje zadowoleniem klientów, zwiększonymi przychodami i przyczynia się do ograniczenia zanieczyszczenia środowiska.